Herstel is een interessant thema, maar wanneer weet je dat je bent hersteld? Kan je volledig herstellen of blijf je altijd kwetsbaar? In onderstaand artikel probeer ik de theorie rondom herstel wat te verduidelijken.
William Anthony
William Anthony, directeur van het Boston Center for Psychiatric Rehabilitation, gaf in 1993 de volgende definitie van herstel:
“Herstel is een uniek en ten diepste persoonlijk proces waarin iemand zijn houding, waarden, gevoelens, doelen, vaardigheden en rollen verandert. Herstel is een manier om een bevredigend, hoopvol leven te leiden, met een zinvolle bijdrage aan de gemeenschap, ondanks de beperkingen van de aandoening. Herstel heeft te maken met het ontstaan van een nieuwe betekenis en zin in het leven, terwijl men over de rampzalige gevolgen van een psychiatrische aandoening heen groei
Meer dan herstellen van de ziekte zelf
Herstel betekent volgens Anthony veel meer dan alleen het herstellen van de ziekte zelf.
- Zij moeten ook herstellen van het stigma van psychiatrisch patiënt, dat zich vaak in hun persoonlijkheid heeft vastgezet.
- Zij moeten ook herstellen van de ziekmakende effecten van bepaalde behandelsettings, van het gebrek om richting aan hun leven te geven en van de negatieve bijwerkingen van werkeloosheid.
- En zij moeten herstellen van alle toekomstdromen die niet zijn uitgekomen.
Herstellen, zo concludeert Anthony, is vaak een complex en tijdrovend proces. We weten volgens hem nog niet wat dat herstelproces precies is en hoe zowel de direct betrokkene als hulpverleners dat proces kunnen bevorderen.(Weeghel, 1995)
Anthony beschrijft de volgende stappen in het herstelproces:
- shocktoestand,
- ontkenning
- depressie
- wanhoop en rouw
- woede
- acceptatie
- hoop en hulpvaardigheid
- coping
- belangenbehartiging en empowerment.
Oudere bronnen
Dit bovenstaande is afkomstig uit oudere literatuur. Ik vond dit in het boek: Herstelwerkzaamheden en arbeidsrehabilitatie van psychiatrisch patiënten. Dit boek komt uit 1995 en is inmiddels bijna 30 jaar oud. Toch blijft de theorie relevant en interessant om te benoemen. William “Bill” Anthony was psycholoog en de grondlegger van de de Individuele Rehabilitatie Benadering (IRB) Hij was professor aan de Boston University en overleed in 2020
IRB – Individuele Rehabilitatie Benadering
In de jaren zeventig ontwikkelde hij, samen met onder anderen Marianne Farkas en Mikal Cohen, de benadering van psychiatrische rehabilitatie die we in Nederland de Individuele Rehabilitatie Benadering (IRB) noemen. Deze aanpak richt zich erop cliënten te helpen bij het maken van hun eigen keuzes met betrekking tot hun rol in de samenleving. Het leren gebruiken van de benodigde vaardigheden en hulpbronnen om deze rol te vervullen, staat centraal. Ook de band tussen hulpverlener en cliënt kreeg hierbij veel aandacht.
Naast zijn werk aan de rehabilitatie benadering heeft Bill een enorme bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van herstel als visie binnen de geestelijke gezondheidszorg. Hij werkte daarbij aan de Boston University samen met ervaringsdeskundige wetenschappers zoals Judi Chamberlin, Patricia Deegan en Cheryl Gagne. In 1993 schreef hij het invloedrijke artikel “Recovery from mental illness: The guiding vision of the mental health service system in the 1990s” waaruit ik bovenstaande informatie heb gekregen.
Ook in Nederland is er nagedacht over gezondheid en hier valt psychische gezondheid ook onder, dus in dit artikel mag het spinnenweb van Machteld Huber niet ontbreken.
Machteld Huber – Positieve gezondheid
In 2011 heeft huisarts en onderzoeker: Machteld Huber het concept van gezondheid nader onderzocht. Haar motivatie om dit te doen, kwam nadat ze zelf met ziekte werd geconfronteerd en merkte dat ze zelf grote invloed had op haar herstel.
Wat is gezondheid
Ze heeft onderzoek gedaan naar de definitie van gezondheid en de betekenis hiervan.
De World Health Organization (WHO) definieert gezondheid als volgt:
de afwezigheid van ziekte en een compleet welbevinden op lichamelijk, psychisch en sociaal vlak.
Machteld was het hier niet mee eens, want compleet welbevinden zou impliciet betekenen dat je mensen moet blijven doorbehandelen. Stel, je bent chronisch ziek, ook dan moet je een staat kunnen bereiken van welbevinden en dit is waar positieve gezondheid om draait. Uit het onderzoek van Machteld Huber is een nieuwe definitie gekomen en die luid als volgt:
‘het vermogen je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van sociale, fysieke en emotionele uitdagingen’
Het spinnenweb bestaat uit 6 dimensies: Lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen, dagelijks functioneren.
Mensen zijn niet hun aandoening. Toch focussen we daar in de zorg doorgaans wel op. Alle aandacht gaat uit naar hun klachten en gezondheidsproblemen, en hoe we die kunnen oplossen. Positieve Gezondheid kiest een andere invalshoek. Het accent ligt niet op ziekte. Maar op mensen zelf, op hun veerkracht en op wat hun leven betekenisvol maakt
Meer over Positieve Gezondheid
Theorie
Uit bovenstaande theorieën wordt duidelijk dat herstel mogelijk is op meerdere vlakken. Wat voor mij bovenaan staat, is dat we allemaal mensen zijn, met al onze kwetsbaarheden. Iedereen is méér dan zijn of haar ziekte en herstel is altijd mogelijk en een doorlopend proces.
Bronnen:
Jaap van Weeghel, Herstelwerkzaamheden, 1995